DÜNYA DAĞCILIK TARİHİ
Dağcılık tarihçesi 1786 yılında biri doktor iki Fransız Avrupa’nın en yüksek doruğu olan Güney Doğu Fransa’da bulunan Mont Blanc’a (4.807 mt.) tırmanması ile başladığı kabul edilmektedir.
1850 ile 1860 arasında İsviçre ve Alplerdeki tüm zirveler arka arkaya dağcılar tarafından tırmanılmış ve Avrupa dağcılığının altın çağı olarak adlandırılmıştır.
1865 yılında Alplerin en zor zirvesi olan Matterhorn’a tırmanılması ile Avrupa dağcılığının altın çağı olarak belirtilen dönem kapanmıştır.
Daha sonra yüzyılın sonuna kadar Orta Avrupa’nın tüm zirvelerinin zor rotaları başarı ile tırmanılmıştır. 20. yüzyıla girene kadar Güney ve Kuzey Amerika dağları, Kafkas dağları, Orta Afrika dağlarına tırmanışlar ve de Himalaya’lara keşif ekspedisyonları düzenlenmiştir.
1897’de And dağlarının en yüksek doruğu Aconcagua’ya (6.960 mt)
1897’de Alaska’da St. Elias’a (5.489 mt)
1898’de Kuzey Amerika’da Grand Teton’a (4.190 mt)
1913’te K. Amerika’nın en yüksek doruğu MC Kinley (6.194 mt)’e tırmanılmıştır.
20. yüzyılın ilk yarısı İngiliz, Fransız ve İsviçrelilere ek olarak diğer ulusların dağcılarının tırmanışları ile geçti. En önemli tırmanış ise Orta Asya’da Pamir sıradağlarında Komünizma doruğuna (7.495 mt) yapılan tırmanıştır.
1940’li yıllarda Atakemennalar’in, Llullaillaco Dağı’nın 6.723 metrelik doruğuna kursan platformu yapmaları, dağların ayni zamanda kutsal yerler sayılmalarının göstergesi niteliğindedir.
1950 yılında İki Dünya savasının yol açtığı belirgin durgunluktan sonra, bir “ilk tırmanış” Himalayaların önemli doruğu olan Annapurna I’in (8.138 mt) Fransızlar tarafından yapılmasıydı. Hemen arkasından ise diğer 8000’likler tek tek dağcılar tarafından tırmanılmıştır.
29 Mayıs 1953 tarihinde Edmund Hillary ve Tenzig Norgay’ın Dünyanın en yüksek doruğu Everest’e (8.848 mt) Güney-Güney Doğu rotasından tırmanmışlardır.
1953’te Nanga Parbat (8.138 mt) Almanlar tarafından,
1954’te K2 dağı (8.681 mt) İtalyanlar tarafından,
1955’te Lhotse (8.516 mt) İsviçreliler tarafından,
1955’te Makalu (8.463 mt) ise Fransızlar tarafından tırmanılmıştır.
1960’larda tırmanılmış tüm Avrupa ve Amerika doruklarının kış koşullarında en zor rotaları denenmiştir. 1970 yılında Amerikan Sierra Nevada dağlarında 7.914 mt.’lik El Capitan rotasının 27 günde Amerikalılar tarafından tırmanılmıştır.
1970’li yıllardan sonra ise tırmanışlar daha çok koşulların zorluklarının arttırılması, denenmemiş rotaların tırmanılması, tüm kıtaların en yüksek doruklarına tırmanmak gibi çeşitlemelere uğramıştır.
1978 yılında ilk defa “ölüm sınırı” olarak tanımlanan 8000 metreyi Reinhold Messner ve Peter Habbler ek oksijen kullanmadan aşarak Everest’e tırmanmıştır. Daha sonra Messner 8000 metrenin üzerindeki 14 doruğa da tırmanabilen ilk insan unvanını almıştır.
1980 sonrası dağcılığın iyice popülarite edildiği dönem olmuştur. Avrupa’da ve Amerika’da milyonlarca insan dağlarda dolaşmaya başlamıştır. Dağcılık malzemelerindeki teknolojik ilerleme, dağlara ulaşımın kolaylaştırılması bu yaygınlığın temel etkenlerinden olmuştur.
